Jeofizik Etüt Nedir, Nasıl Yapılır?
Jeofizik etüt, piyasada zemin etüdü olarak da bilinen, inşaat alanlarında zeminin yapısını ve toprak-kayaç türlerini, sondaj alanlarında ise suyun yerini, miktarını, basıncını ve toprağın yapısını inceleme amacıyla yapılan, bilimsel temelleri olan bir çalışmadır. Normalde depreme dayanıklılık bakımından da incelenen, üzerine inşaat yapılıp yapılmayacağı konusunun da irdelendiği zemin etüdü, bizim konumuzda su sondajı üzerine incelenecektir.
Bilindiği üzere su sondajı yapılacak alanda önce jeofizik etüt yapılmalıdır. Bu keşif olarak nitelendirilebilir. Suyun nerede olduğu, zeminin yapısına göre hangi yöntemin kullanılacağı, suyun basıncı, toprak geçirgenliği gibi birçok faktör bu etütte incelenir. Böylece kullanılacak sondaj ekipmanları belirlenir. Sondaj firması bu çalışmayı mühendisleri aracılığı ile yaptığı için bilimsel ve teknik olarak da desteklendiğini ifade etmek yanlış olmaz.
Jeofizik etüt ile çalışma yapılacak alan belirlendiği için olası ek maliyetlerden kaçınılmış olur. İyi bir etüt çalışması sondajında başarılı olmasını sağlayacağı için, kesinlikle uzmanlar tarafından gerçekleştirilmelidir. Elbette bu etütlerin belirli bir maliyeti olmaktadır çünkü yapılan çalışma toprak analiziyle birlikte suyun niteliğini de ilgilendirdiği için ve su ihtiyacını karşılayacağı için belirli bir emek istemektedir.
Jeofizik Etüdün Sondaj Çalışmasına Katkısı
Jeofizik etüdün sondaj çalışmasına katkısı yadsınamaz. Zaten bu inceleme yapılmadan sondajın sonucuna ulaşmak da pek mümkün olmaz. Hedefsiz şekilde açılan su kuyuları veya yapılan sondajlar masrafı artırmaktan başka bir şeye yaramaz. Defalarca denemek için bütçeniz de yetmez.
İşin teknik prosedürü de aslında buna müsaade etmez. Sondaj firmalarının çok yoğun olduğu düşünülecek olursa, tüm düşünme türleri jeofizik etüdün gerekliliği üzerine yoğunlaşmak zorundadır.
Bu çalışmanın sonucunda sondaj makinelerinin nereye kurulacağı, ekipmanların nasıl hazırlanacağı, uzun süreli çoklu kuyularda şantiyenin yerine kadar belirlenmektedir. Açılması düşünülen sondaj kuyusu ile ilgili su yoğunluğunun tespiti etüt ile mümkün olur. Bu incelemeyi yapmadan çalışmaya başlanılamaz. Deneyimli sondaj firmaları bu açıdan yapılacak faaliyetleri sıraya koyar ve projelendirilir.
Gerekli izinler alındıktan sonra bir yıl içinde sondaj kuyusu açılmak zorunda olduğu için, jeofizik etüt konusunda da geç kalmamak gerekir. Arazide veya bahçede nerede su çıkacağı sorusunun yanıtı bu çalışmayla elde edilir. Zemin üzerinden jeofizik çalışmaya benzer bir çalışma yapılamayacağı için veya geleneksel yöntemlerin bu konuda yetersiz kalması ve güvenilir olmaması nedenlerinden ötürü, en sağlıklısı bilimsel yöntem ve tekniklerin kullanılmasıdır.
Belirli bir maliyeti olan sondaj çalışmasının, inilecek derinliğe göre fiyatlandırılması, jeofizik etüdün başarılı olmasının sağlayacağı katkıyı açıkça ortaya koymaktadır.
Su Etüdü Jeofizik Yöntemle mi Yapılıyor?
Birçok nedenden ötürü su ihtiyacı olan yerlerde sondaj yaptırılmak istendiğinde, su etüdü yapılması önerilir. Eğer bölgede su yoksa sonuç müşteriye iletilir. Ancak varsa, bunun yeri ve miktarı su etüdü de denilen, zemin etüdü olarak da nitelendirilen ancak teknik adı jeofizik etüt olan yöntem ile belirlenmektedir. Etüt sonrası uzmanların bir araya gelerek değerlendirme yapması gerekir.
Önemli olan sadece suyun miktarı ve nerede olduğu değildir. Aynı zamanda toprağın sahip olduğu katmanların, fayların, yapıların da belirlenmesi, yapılacak sondaj çalışması için önem taşır.
Yer altındaki suyun varlığı tespit edildikten sonra sondaj aşamasına geçmeden önce zemin yapısı konusunda da bilgi sahibi olmak gerekir. Sondaj türlerinden hangisinin kullanılması gerektiği zemin yapısıyla birebir ilişkilidir. Çamurlu sondaj gevşek yapılı zeminler için tercih edilirken, kayalık arazilerde havalı sondaj yöntemi kullanılır.
Suyun yoğunluğu konusunda ve toprağın yapısı hususunda hazırlanacak rapor % 85’in üzerinde bir başarıya sahiptir. Yani elde edilen veriler büyük çoğunlukla güvenilir olmaktadır. Bu başarılı raporlamayı başarılı bir sondaj çalışması ile desteklemek, maliyeti düşüreceği gibi uygulamanın verimliliği açısından da önem arz eder.